ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΚΡΑΤΕΡΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Η φανέλα είναι άσπρη με κοντά ή σχετικά μακριά μανίκια. Το πουκάμισο (κοσούλα), είναι βαμβακερό άσπρο ίσιο, από μια μάνα ( στο φάρδος του αργαλειού 50 – 60 εκ.) και φτάνει λίγο πιο κάτω από το γόνατο. Μπροστά είναι σχιστό ως τη μέση σε σχήμα V. Είναι διακοσμημένο με κεντήματα φτιαγμένα από πυκνή λοξή βελονιά σε στενή λωρίδα στο ποδόγυρο, σε μαύρες, μπορντό, βυσσινή ή πορτοκαλί αποχρώσεις, που σχηματίζουν μικρές κολώνες στα πλάγια και δυο λίγο πιο μεγάλες (τα πόλυς,) από πίσω. Τα μανίκια φτάνουν λίγο πιο κάτω από τον αγκώνα και είναι διακοσμημένα με γεωμετρικά σχήματα, διάφορα σχέδια και λουλούδια.
Το άνοιγμα μπροστά στο πουκάμισο καλύπτεται εσωτερικά από την τραχηλιά (σαλιάρα ή επιστήθιο) σχήματος ορθογωνίου που δένεται στο λαιμό και είναι χρώματος βυσσινή πορτοκαλί ή άσπρο.
Στην καθημερινή φορεσιά φορούσαν στα χέρια χωριστά μανίκια, τα «μπρουμάνικα», ή «χειρόκτια», μάλλινα πλεκτά, κυρίως άσπρα με λίγο κέντημα ή δαντέλα στην μανσέτα, σπάνια ριγωτά και πιο σπάνια πολύχρωμα.
Ο επενδυτής (γκιουρδία) είναι χωρίς μανίκια, μαύρου χρώματος και φτάνει λίγο πιο κάτω από τη μέση. Γίνεται από μάλλινο υφαντό νεροτριβιασμένο σαγιάκι. Αποτελείται από μια μάνα (ένα κομμάτι), είναι πιο φαρδύς κάτω και καθώς κουμπώνεται στη μέση αφήνει ανοιχτό το στήθος. Η ποδιά είναι στενή και ορθογώνια και σφίγγει τη γκιουρδία. Διακοσμείται στην περίμετρο και οριζόντια στη μέση, με άσπρες κορδέλες, πούλια, χάντρες και με κεντήματα. Σε άλλες κυριαρχεί το μπορντό, βυσσινή χρώμα και σε άλλες το πορτοκαλί, κίτρινο. Η μαντίλα, ντάρκμα (σαμία ή σκέπη) είναι άσπρη.

Τη διπλώνουν σε μια γωνιά και τη δένουν πάνω από τα φρύδια. Οι άλλες δυο γωνίες γυρνούν προς τα πίσω και πάνω, και στερεώνονται στο πλάι με φιόγκο το λεγόμενο περιστέρι. Η γωνία που κρέμεται φτάνει ως και κάτω από τη μέση. Η άκρη της έχει κεντημένο ένα ρομβοειδές σχήμα και από εκεί κρέμονται κρόσσια από μάλλινη κλωστή. Στα πόδια φορούσαν μαύρες πλεχτές κάλτσες τα τσοράπια. Εξαρτήματα αποτελούν το μαντίλι (κάρπα), που φανέρωνε αρραβώνα, είναι στολισμένο με δαντέλες, χάντρες, πούλιες και το κρεμούσαν στο πλάι, και τα κιουστέκια (γκερντάνια), αλυσίδες με νομίσματα. Με κιουστέκια στόλιζαν και τη ποδιά. Τα έδεναν από την πάνω αριστερή μεριά ως την κάτω δεξιά ή δενόντουσαν στο επάνω μπροστινό μέρος της ποδιάς σχημάτιζαν ημικύκλιο και κατέληγαν στο πίσω δέσιμο της ποδιάς.

ΑΝΤΡΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΚΡΑΤΕΡΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Η αντρική ενδυμασία του Κρατερού όπως και των άλλων γειτονικών χωριών, αποτελείται από λίγα και απλά ρούχα με βασικά χρώματα, το άσπρο και το μαύρο. Άσπρη είναι η εσωτερική μάλλινη φανέλα με κοντό μανίκι ή αμάνικη και με κόψιμο στο λαιμό.
Άσπρο είναι και το πουκάμισο με άνοιγμα V στο λαιμό, το μάκρος του φτάνει ως τη μέση. Τα μανίκια είναι αρκετά φαρδιά και πτυχωτά. Ο λαιμός του είναι όρθιος παπαδίστικος και στην καλή φορεσιά κεντημένος με ασπροκέντημα.
Το σώβρακο είναι άσπρο βαμβακερό με μπατζάκια ως τον αστράγαλο. Το χειμώνα φορούσαν κάλτσες άσπρες ή μαύρες ως το γόνατο, τα τσουράπια και μακριά άσπρη ή μαύρη σκέλη, (τις γκέτες) από σαγιάκι, που έμοιαζε με παντελόνι και την έδεναν στην μέση με κορδόνι. Από επάνω φορούσαν αμάνικο γιλέκο (γκιουρδία) που κούμπωνε με κόψες ή κουμπιά και το χειμώνα μαύρο ντουλαμά, δηλαδή μακρύτερη γκιουρδία.
Στα χέρια φορούσαν πλεκτά χειρόκτια, άσπρα ή ριγωτά. Στα πόδια φορούσαν γουρουνοτσάρουχα ή ξυλοπάπουτσα. Στο κεφάλι φορούσαν το κέτσε κάτι σαν καλπάκι (φέσι) ή μπερέ με γουνάκι.
Οι άντρες έβγαλαν πιο γρήγορα τις ενδυμασίες τους από τις γυναίκες, και αυτό φαίνεται στις οικογενειακές φωτογραφίες.